De minder gelukkige terugkeer van Joszef Katús naar het land van Rembrandt

Samenvatting

Eerste lange speelfilm van Pim de la Parra en Wim Verstappen is een portret van het rebelse Amsterdam van de jaren zestig.

De eerste lange speelfilm van het duo Wim Verstappen en Pim de la Parra vestigde twee records. Hij droeg de langste titel ooit aan een Nederlandse film gegeven en kende het laagste productiebudget van alle Nederlandse speelfilms tot dan toe: voor slechts zevenduizend gulden (€ 3.180) wisten 'Pim & Wim' een avondvullende productie te realiseren. Voor de acteurs strikten ze vrienden als Rudolf Lucieer, Shireen Strooker, Nouchka van Brakel, Roeof Kiers en Barbara Meter, namen die in de Nederlandse film- en tv-wereld nog veelvuldig zouden opduiken.

In De minder gelukkige terugkeer… volgt cameraman Wim van der Linden, geassisteerd door Jan de Bont en Frans Bromet, een jongeman van Hongaarse afkomst die door Amsterdam zwerft. Katús' verblijf in Amsterdam is kortstondig: op 29 april 1966 arriveert hij, op 5 mei 1966 blaast hij zijn laatset adem uit. Hij viert Koninginnedag op Paleis Soestdijk en is getuige van de manifestaties rond de Dag van de Arbeid, de Dodenherdenking en de 5 mei-viering. Katús loopt rond op het Spui, waar provo's spreekkoren aanheffen voor de vrijlating van provo-prominent Hans Tuynman, en wordt geïnterviewd voor de tv (door VPRO-programmamaker Roelof Kiers).

Zijn belevenissen hebben weinig om het lijf, maar de documentair ogende, uit de hand opgenomen beelden geven een uniek tijdsbeeld van Amsterdam in de rebelse jaren zestig. In navolging van Jean-Luc Godards À bout de souffle (1960) werden bestaande filmconventies doorbroken. Een van de acteurs kijkt in de camera en beklaagt zich over zijn rol; het geluid van de ratelende camera is soms duidelijk hoorbaar. Deze anarchistische vormgeving sloot volgens de makers direct aan bij de gekozen thematiek. 'De geest van Joszef Katús is Provo', aldus De la Parra.

Voor de De minder gelukkige terugkeer… hadden Wim Verstappen en Pim de la Parra zich verenigd in productiemaatschappij Scorpio. De twee deden het Nederlandse publiek versteld staan door hun vrijmoedige, in hoog tempo geproduceerde speelfilms, waarin duidelijk de invloeden van de nouvelle vague en de Amerikaanse cinema doorklonken. Met vrijzinnige producties als Liefdesbekentenissen, Blue Movie en Wan Pipel verzette Scorpio de bakens van de Nederlandse speelfilm in de jaren zestig en zeventig.