Anthonie Fokker

biografie

Anthonie Fokker was één van de grootste luchtvaartpioniers ter wereld. Met zijn uitvindingen en ontwikkelingen leverde hij een grote bijdrage aan de opkomst van de luchtvaart in de eerste helft van de twintigste eeuw. De eerste jaren van zijn leven bracht Fokker door in Blitar (Kediri) op Java, in het toenmalige Nederlands-Indië. Op zijn vierde verhuisde het gezin naar Haarlem.

Fokker maakte de HBS niet af en ging in 1920 naar een Duitse monteursvakschool. Daar werden zijn technisch talent en hang naar avontuur al snel duidelijk. Met medescholier Franz von Daum bouwde hij zijn eerste vliegtuig, de Spin.

De eerste Spin sneuvelde al snel, maar de motor was nog bruikbaar. In 1911 volgde de Spin II, die beter bestuurbaar was. Fokker haalde in mei 1911 zijn vliegbrevet en vloog in augustus ter gelegenheid van Koninginnedag in de Spin II een rondje om de Haarlemse kerk. De constructie van de derde Spin werd in 1912 gepatenteerd. Fokker, die in de tussentijd rondkwam als demonstratievlieger, leende van zijn vader geld om als vliegtuigbouwer te kunnen beginnen: eerst in Johannisthal bij Berlijn, later in Schwerin in Mecklenburg. Al snel vonden zijn vliegtuigen aftrek in het Duitse leger (het Nederlandse leger vloog in Franse toestellen).

De Eerste Wereldoorlog bood de luchtvaart ongekende mogelijkheden: neergestorte vijandelijke vliegtuigen werden bestudeerd, gekopiëerd en verbeterd. De oorlog in de lucht kwam op gang toen vliegtuigen met mitrailleurs konden worden uitgerust - Duitsland liep dankzij Fokker in dit opzicht voorop.

Na de oorlog kon Fokker zonder al te veel problemen een groot deel van zijn Duitse nering naar Nederland verhuizen. Zijn Nederlandsche Vliegtuigenfabriek vestigde zich in 1919 op het terrein van de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam (ELTA), die kort daarvoor had plaatsgevonden. Voor Fokkers vriend, de luchtvaartpionier Albert Plesman, vormde de ELTA overigens de directe aanleiding voor de oprichting van zijn Koninklijke Luchtvaart Maatschappij (KLM). Plesman en Fokker zouden vrienden blijven tot ze door verschil in zakelijke belangen opponenten werden.

In 1921 zette Fokker een kantoor op in de Verenigde Staten, in 1923 gevolgd door de oprichting van de Atlantic Aircraft Corporation en de bouw van een aantal Amerikaanse Fokker-fabrieken. Eind jaren twintig was Fokker de grootste vliegtuigfabrikant ter wereld. In 1930 trok hij zich echter alweer terug uit de Amerikaanse tak, nadat deze was overgenomen door General Motors. Inmiddels was hij Amerikaans staatsburger. In de loop van de jaren dertig raakte Fokker ook elders zijn markt kwijt, vanwege de concurrentie van nieuwe Amerikaanse vliegtuigen die geheel van metaal waren gemaakt.

Fokker werd medio 1939 opgenomen voor een operatie aan zijn neusbijholten, maar overleed kort daarna aan complicaties.